Zo'n 60 procent van de Nederlandse MKB'ers houdt zich bezig met maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), met als topprioriteit: energiebesparing. En dat is lang niet voldoende – als je weet dat we in 2050 twee aardbollen nodig hebben om de hele wereldbevolking op ons niveau te laten consumeren. Dit en nog veel meer kwamen de deelnemers van het congres Duurzaam Organiseren >Doen! te weten tijdens de wake up call van dagvoorzitter Charles Groenhuijsen die de zaal verraste met een quiz vol duurzaamheid.
Enthousiaste en gedreven ondernemers presenteerden tijdens het congres hun veelbelovende vondsten (deze kunt u nalezen op de site Duurzaam Organiseren >Doen!). Maar eerst waren er inspirerende verhalen van kopstukken als Jan Jonker, Jan Peter Balkenende, Willem Lageweg en Lucas Simons. Met als toetje de ervaringen van Carola Wijdoogen en Anniek Mauser, directeuren duurzaamheid van NS en Unilever. Verhalen waaruit bleek dat duurzaam ondernemen meer is dan minder energie verspillen, meer is dan minder afval produceren en meer dan minder geld verdienen…WEconomy
Ondernemers hebben honderden ideeën over duurzaamheid en zijn zeer creatief in het bedenken van nieuwe manieren om dit te organiseren. Volgens hoogleraar Duurzaam Ondernemen Jan Jonker – dé aanjager van het debat rondom duurzaamheid – wordt het steeds vaker kleinschalig, in kleine groepjes en in alle hoeken van onze maatschappij georganiseerd. Hij presenteerde op het congres de resultaten van zijn Nationale Onderzoek Duurzaam Organiseren, een onderzoek naar nieuwe businessmodellen voor duurzaamheid. 'Mensen zijn druk in de weer met het organiseren van sociale duurzaamheid, bijvoorbeeld rondom stadstuinbouw, gezondheid, transport en mobiliteit. Ondernemers doen dat vaak samen met burgers. Maar samenwerking met burgers is nog een onontdekt gebied, waarvoor geen heldere juridische organisatievorm bestaat. Om succesvol te worden in duurzaamheid zullen we meer én anders moeten leren samenwerken. De kunst van het nieuwe samenwerken is coöperatief samenwerken en het coöperatieve moet leiden tot een "wij-economie": de WEconomy. Dat is waar het om gaat bij nieuwe businessmodellen voor duurzaamheid.'
Jan Peter Balkenende (zie foto) voorspelde dat we, als het goed gaat, geen aanjagers zoals Jan Jonker meer nodig hebben. We leven pas echt in een duurzame maatschappij als maatschappelijk verantwoord ondernemen zichzelf overbodig heeft gemaakt. Als hoogleraar Governance en partner van Ernst & Young weet hij hoe je MVO op een hoger plan kunt brengen: 'Zorg ervoor dat de top overtuigd is van de belangen, zorg dat de leiding systematisch nadenkt over duurzaamheid, zorg voor een breed mandaat en voor een managementrapportagesysteem, voor heel heldere afspraken en doelstellingen.' Kortom: zorg voor een structuur waarin het denken over MVO niet afhankelijk is van de ceo.
Precompetitief samenwerken
Balkenende is een groot voorstander van samenwerking bij het organiseren van duurzaamheid. Net als Jan Jonker vindt hij dat er nieuwe businessmodellen en nieuwe allianties nodig zijn. Maar hij zoomt in op een andere manier van samenwerken: samenwerken in een pre-competitieve staat. 'Samenwerken vóórdat je gaat concurreren heeft grote voordelen bij het versnellen van duurzaamheid. Veel kennis is niet concurrentiegevoelig. Voor alle partijen is het beter om deze te delen en gezamenlijk te investeren. We zitten wat dat betreft in de overgang van het korte- naar het langetermijndenken. Duurzaamheid kan gunstig uitpakken voor de concurrentiepositie van bedrijven. Het stimuleert innovatie en inspireert bedrijven om na te denken'.
Jan Peter Balkenende vraagt zich af waarom precompetitieve samenwerking moeilijk van de grond komt: 'Mensen zijn bang om hun kennis prijs te geven, ze hebben geen vertrouwen of zijn niet overtuigd. We zijn geneigd om onze tradities vast te houden.'
Zijn slogan: Shape, Share and Stimulate. 'Praat met elkaar over de businessmodellen die nu nodig zijn, want het denken hierover moet op een hoger plan komen. Stel je in dienst van MVO. Uiteindelijk gaat het om Duurzaam Organiseren >Doen!'
Dare, Share, Care, No hot air
De sprekers zijn eensgezind. Willem Lageweg, directeur MVO Nederland, staat helemaal achter het verhaal van Jan Peter Balkenende. Hij legt uit dat duurzaam organiseren vraagt om een integrale benadering van beleid over onder meer communicatie, investeringen, financiën, inkoop, bedrijfsvoering en distributie. Net als de vorige sprekers, benadrukt Lageweg dat je MVO altijd samen doet. 'Mijn slogan is: Dare, Share, Care, No hot air. Zoek mensen die je inspireren en zorg dat afspraken niet vrijblijvend zijn.'
Praktische tips van Willem Lageweg voor duurzaamheid
|
'Onze maatschappij lokt onduurzaam gedrag uit'
Lucas Simons (oprichter en directeur van NewForesight en ForFinance en Young Global Leader 2011) vraagt zich af waarom bedrijven nog zo weinig doen aan duurzaamheid. Een vraag waar je even geen antwoord op weet als je de zaal rondkijkt. Volgens hem is er nog te veel angst en onzekerheid. Mensen zijn te behoudend en te krampachtig gericht op winst. 'Misschien denken ondernemers dat hun bedrijf te weinig impact heeft op de maatschappij en onze aarde. Mijn stelling is: we hebben een systeem gecreëerd dat duurzaamheid niet beloont, maar bestraft. We moeten daarom of onze bedrijven veranderen, of ons systeem. Onze maatschappij lokt onduurzaam gedrag uit. Hoe komen we hieruit? Waarom misbruiken we onze natuur en onze mensen als proefkonijn?'
Als voorbeeld noemt Lucas Simons de Commodity Sector, die vastzit in een negatieve prijsspiraal. 'Wij gaan voor de laagste prijs. Boeren zijn price takers, maar bedrijven gaan ook voor de laagste prijs. Dus alle financiële gevolgen zijn voor de boeren. Ze geven eraan toe met als gevolg dat het regenwoud plat gaat. Dit is hét voorbeeld van marktfalen! En onze overheid kan hieraan geen halt toeroepen. De oplossing is dat markten gaan samenwerken.'
Dienend leiderschap
Na de verrukkelijke lunch kwamen twee ervaringsdeskundigen aan het woord. Carola Wijdoogen (directeur Duurzaam Ondernemen NS) bekende dat ze zich tijdens het duurzaam vooruit bewegen niet had gehouden aan de fasen uit de ‘Golden Circle'. Ze was meteen aan de slag gegaan met ‘What' in plaats van eerst ‘Why' en ‘How' aan te pakken. 'De sleutel van succes is dat je weet waarom je iets doet, pas dan kun je inspireren en succesvol zijn. Stakeholders zullen pas echt duurzaam willen veranderen als het ‘Why' duidelijk is. En dan volgen de antwoorden op How en What vanzelf.' Ze liet zien hoe ze ‘What' relateerde aan de NS-strategie, aan de structuur, het systeem, de stakeholders en sponsors.
De laatste plenaire spreker Anniek Mauser (directeur Sustainability Unilever Benelux) bracht het zeer ambitieuze Unilever Sustainable Living Plan voor het voetlicht. Unilever stelt zich ten doel om in 2020 wereldwijd 1 miljard mensen te steunen bij het verbeteren van hun gezondheid en welzijn, de impact op het milieu te halveren en 100% van de grondstoffen te betrekken uit duurzame landbouw. Om dat te bereiken heeft de multinational maar liefst 50 concrete commitments opgesteld, zoals het verbeteren van de hygiëne (handenwascampagne, drinkwaterzuivering), verlagen van het zout- en suikergehalte, informeren over gezond eten, meer recycling en minder afval, efficiënter werken in logistiek. Om er maar een paar te noemen. Anniek Mauser trakteerde de zaal ten slotte op haar praktische tips (zie kader).
De presentaties van deze twee ambitieuze vrouwen lieten zien dat dienend leiderschap een cruciaal ingrediënt is om succesvol te zijn in duurzaamheid. 'Als je baas succesvol wordt in duurzaamheid, word ik dat ook.' Hun sleutelwoorden: passie , doorbijten en geduld.
Praktische tips Anniek Mauser
|
Tekst: Bernadette Koopmans
Meer informatie
Foto's en presentaties van het Jaarcongres Duurzaam Organiseren Doen, 1 juni 2012.
