Tweebenig samen werken gaat in op het accentverschil tussen sámenwerken en samen wérken. In een veertigtal hoofdstukken, geschreven door een kleine vijftig auteurs, wordt onder redactie van Martine de Jong, Has Bakker en Fieke Robeerst, nieuw gedachtegoed aangereikt om het groeiend aantal maatschappelijke vraagstukken effectiever aan te gaan.
Voor huidige maatschappelijke vraagstukken is de samenwerking tussen publieke, private en maatschappelijke partijen een must. Het vraagt om samen werken over de grenzen van de eigen organisatie heen. En dat brengt spanning met zich mee. Die spanning wordt vooral ervaren door de mensen die op dit grensvlak (samen)werken. Het zijn deze “grenswerkers” die met één been in de binnenwereld van de eigen organisatie en één been in de buitenwereld te maken krijgen met conflicterende belangen, identiteiten, culturen en loyaliteiten. Tweebenigheid Van de grenswerker wordt op dit grensvlak, in analogie met de voetballer, tweebenigheid gevraagd. Linksbenigen hebben een voorkeur voor structureren, plannen en organiseren en voeren hun functie uit zoals verwacht wordt. Rechtsbenigen hebben een voorkeur voor het gaandeweg ontdekken, ondernemen en experimenteren en zoeken de randen van hun functie op door een vrije interpretatie van hun rol. Het voordeel voor zowel de voetballer als de grenswerker is dat tweebenigheid het speelveld aanmerkelijk verruimd. Spanning biedt ruimte Spanning wordt vaak gezien als negatief. Vraag is of dat terecht is. Want juist de spanningen op het grensvlak bieden, door de verschillen die daar heersen, ruimte om werkelijke nieuwe dingen te ontwikkelen. Grenswerkers dienen zich dan ook te realiseren dat een keuze tussen binnen- of buitenwereld hen niet dichterbij de oplossing brengt. Ze hebben beide polen nodig om effectief te kunnen handelen en moeten het ongemak dat daarbij hoort verdragen. Voegt Tweebenig samen werken iets toe? Is het gelukt, het gedachtengoed van een kleine vijftig auteurs, te stroomlijnen naar nieuw gedachtengoed? Welnu, dat is buitengewoon goed gelukt en de redacteuren verdienen daarvoor alle lof. Ik heb verschillende pareltjes van hoofdstukken gelezen. Tweebenig samen werken heeft mij in meerdere opzichten aangenaam verrast. Dat begint al bij de vormgeving van het boek dat qua vorm, gebruik van kleuren, speelse illustraties en handige modellen een prettige soort van lichtvoetigheid met zich mee brengt. Diezelfde speelse vorm zet zich voort qua inhoud. Om de lezer van dienst te zijn hebben de redacteuren ervoor gekozen een vijftal leesroutes aan te bieden.- De route voor theoretische verdieping biedt in een zestal essays en een column een solide inleiding over het gedachtengoed van tweebenig samen werken. Het overtuigde mij als lezer dat je als grenswerker de moed moet hebben een deel van de autonomie op te geven, in het vertrouwen er meer voor terug te krijgen.
- De route voor persoonlijke reflectie was in meerdere opzichten verrassend. In een drietal columns, een essay, een interview en een praktijk casus nemen de auteurs je mee in hun persoonlijke ervaringen, visies en reflecties op spannend samen werken. En dan blijkt, als je nadenkt en schrijft over samen werken, alles met elkaar verweven te zijn. Mooi om te lezen hoe de ervaringen in een hospice, een goed gesprek met een Italiaanse mijnwerker en het verschil in omgang met leiderschap van generatie X en Y inspirerend gedachtengoed oplevert over samen werken.
- De route om aan de slag te gaan introduceert je in het “ritselmanagement”. Je wordt meegenomen in de wijze waarop designers zich steeds vaker bezighouden met sociaal-maatschappelijke vraagstukken. En leert een kunstenaar ons dat elke vorm van overheidshandelen per definitie onaf is, en dat juist onaf ruimte biedt aan eindgebruikers, cliënten, bewoners en professionals onderdeel van de oplossing te worden.
- De route over tweebenigheid in de publieke sector laat een breed scala aan praktijken voorbijkomen. Van de gemeentelijke ombudsman naar de moderne tweebenige ambtenaar. Van het opleiden van docenten voor het mbo, via autonomie en gebondenheid in de geboortezorg naar de ervaringen van ambtenaren van Loenen, Maarssen en Breukelen die in 2016 gingen samen werken in de gemeente Stichtse Vecht. Je wordt meegenomen in de uitdagingen van een onderwijsinstelling op het gebied van hun strategische keuzes en andere onderwerpen.
- De route voor tweebenigheid op de werkvloer verkent de spannende samen werking tussen medewerkers, managers en teams. Veel werkvloer situaties komen hier aan bod. Van de vluchtelingenproblematiek naar de bouw van een ziekenhuis. Over de spanningen tussen leidinggevende en medewerkers, langs de dynamiek van de middenmanager, naar het functioneren van crisisteams in noodsituaties. En twee hoofdstukken over wat een team nodig heeft in een transitieperiode en de spanningen tussen teams in een gemeentelijke organisatie.
