Purpose in organisaties; je hoort het overal. Een inspirerend hoger doel dat klanten bindt, stakeholders inspireert en medewerkers gelukkiger maakt. Wie wil dat nou niet? Toch valt het in de praktijk niet mee om een gedragen en doorleefde purpose in je organisatie te krijgen. In deze blog gaat, Judith Manshanden dieper in op het waarom hiervan. Wat is er nodig om de transitie van profit naar purpose op een authentieke manier te maken?
Kritische geluiden over purpose
De laatste tijd hoor ik om me heen steeds meer kritische geluiden over purpose in organisaties. In de praktijk blijkt het moeilijk om een purpose ook echt te laten landen op de werkvloer. Veel organisaties komen niet verder dan een inspirerende statement of een goede intentie. ‘Purpose washing’ wordt het genoemd, en hiermee wordt gedoeld op het inzetten purpose als marketing tool om de omzet te verhogen of om medewerkers tevreden te houden.
Hoe zit dat nou met die purpose? Is het inderdaad een mooie, maar lege manier om meer geld te verdienen? Of heeft purpose wel degelijk een authentieke waarde en is er wellicht een andere reden waarom de omarming van een purpose in organisaties zo moeizaam verloopt?
Ik geloof in het laatste. Ik zie dat de meeste organisaties die vanuit purpose willen werken dit doen met de beste bedoelingen. Ze willen oprecht doen wat goed is voor mens en milieu. In de praktijk blijkt dit echter een weg vol ingewikkelde obstakels te zijn. Want waar moet je beginnen? Vaak wordt het antwoord gezocht in de introductie van zelfsturend werken of een nieuw business model, wat in de praktijk toch ook niet meevalt. Kortom; het is een hele zoektocht die niet zonder slag of stoot verloopt. Temeer omdat het belangrijkste ingrediënt voor een succesvolle transitie in de meeste gevallen over het hoofd wordt gezien. Je kunt namelijk geen authentieke, purposegedreven organisatie bouwen, als je niet totaal anders naar organiseren gaat kijken.
Ander wereldbeeld omarmen
Om te begrijpen wat ik hiermee bedoel, is het van belang om te begrijpen waar onze huidige manier van organiseren vandaan komt. De basis hiervoor is gelegd tijdens de wetenschappelijke- en industriële revolutie de 17e en 18e eeuw. In deze tijd veranderde het wereldbeeld radicaal. Dankzij nieuwe wetenschappelijke inzichten begon men de wereld te zien als een logische, meetbare en lineaire machine die door de rationele mens kon worden bestuurd. Hiermee positioneerden we onszelf als mensheid ‘los’ van de rest van de wereld. Binnen dit wereldbeeld is groei lineair en meetbaar en zorgen competitie en handelen uit eigenbelang voor financiële winst. Dit wereldbeeld is terug te vinden in de manier waarop we tot vandaag de dag onze organisaties inrichten.
Maar nu komt het: binnen deze mechanische manier van organiseren is het onmogelijk om een purpose te laten landen. Het systeem is primair ingericht op het maken van financiële winst, met eigenbelang en competitie als sleutels tot het succes. Dit systeem laat het simpelweg niet toe om te kiezen voor wat goed is voor jezelf én voor je omgeving, oftewel om te werken vanuit purpose.
Om een purposegedreven organisatie te bouwen, is het van belang om eerst een ander wereldbeeld te omarmen. Door de wereld niet langer te zien als een lineaire machine, maar als een complex, verbonden netwerk waarbinnen jouw organisatie een rol speelt, wordt het duidelijk wat werken vanuit purpose eigenlijk écht betekent.
Verbonden wereld
Om te begrijpen hoe dit verbonden wereldbeeld werkt, kun je je de cellen van een lichaam voorstellen; iedere cel heeft een eigen functie, een purpose, binnen het grote geheel. Tegelijkertijd zijn de cellen en het lichaam onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een gezonde cel is een gezond lichaam en andersom. Om het lichaam optimaal te laten functioneren, is het voor de cellen belang om adaptief te groeien, samen te werken en los te laten op het moment dat de levenscyclus van de cel voorbij is.
Wanneer je de werking van de cellen neemt als een analogie voor organisaties, dan wordt het duidelijk dat er binnen een verbonden wereldbeeld andere spelregels gelden. Lineaire groei, eigenbelang en competitie worden adaptieve groei, groter belang en samenwerken. Het hebben van een purpose is niet langer een doel op zich, maar maakt een logisch en onmisbaar onderdeel uit van het ‘verbonden zijn’. Dankzij je purpose weet je namelijk wat jouw unieke bijdrage aan het grote geheel is. Het laat je zien welke ‘cel’ je bent en wat jij kunt doen om het systeem gezond te houden. Veel start-ups hebben dit verbonden wereldbeeld al omarmd en slagen er beter in om vanuit purpose te werken. Zij zien een positieve bijdrage leveren aan het grote geheel als hun belangrijkste drijfveer. Het maken van winst is als ademen; je hebt het nodig om te leven, maar als het doel van het leven ademen is, mis je toch iets!
Wanneer een bestaande organisatie de transitie van ‘profit’ naar ‘purpose’ op een authentieke manier wilt maken, is het dus zaak om eerst het wereldbeeld onder de loep te nemen. Zie je jezelf als verbonden? En hoe verhoud je je tot het netwerk waar je onderdeel van bent? Pas wanneer je deze verbinding daadwerkelijk voelt, kun je bepalen wat jouw purpose oftewel jouw plek in het grote geheel is en kun je je systemen hierop aanpassen. Je zou dus kunnen zeggen dat de transitie van profit naar purpose in eerste instantie een bewustzijnsverandering- en daarna pas een organisatieverandering is.
Door: Judith Manshanden
Drs. Judith Manshanden (1979) is psycholoog, TEDx spreker en auteur van het boek ‘Tijd voor Nieuwe Zaken’. Zij werkte als consultant bij Boer&Croon en was initiatiefnemer van het ‘pay as you can’ restaurant GEEF Café. Momenteel begeleidt zij, als co-founder van Orenda, organisaties bij de transitie van ‘profit’ naar ‘purpose’.
