De letterlijke vertaling van governance is bestuur, beheersing en macht of de wijze van besturen (Koenen, 1997). Governance kan algemeen worden beschreven als ‘het uitvoeren van beleid, controle, macht, regels en principes van organisaties’ (Oxford Dictionary, 1974). Organisaties moeten in deze context beschouwd worden als een georganiseerde groep mensen, zoals bedrijven en overheden.
Specifieker ingaande op het begrip governance komt Bloem (in Scheepstra, 2004) tot de volgende definitie: ‘De fundamentele belangenbehartiging die nodig is opdat een systeem of deelsysteem zich goed kan blijven ontwikkelen. Met name op zo’n manier dat het buiten het systeem geen relevante belangen frustreert of ergens schade aanricht.’ Het gaat hier dus vooral om dat er een stelsel ontwikkeld is, waarbij de belangen van de verschillende actoren niet verstrengeld raken.
Wat is governance nog meer?
Het ministerie van Financiën omschrijft governance uitgebreider en koppelt als het ware bovengenoemde definities. ‘Governance is het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van een organisatie, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van doelstellingen, alsmede het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afl eggen ten behoeve van belanghebbenden’ (Ministerie van Financiën in Scheepstra, 2004).
In het begin van de twintigste eeuw en zeker na de Tweede Wereldoorlog werden de meeste openbare publieke voorzieningen door de staat geregeld (Kreukels, 1992). Sinds de laatste decennia is er een trend dat de overheid meer is gaan samenwerken met andere partijen als de markt en de civil society. Vooral bij maatschappelijke problemen komt ook de vraag uit de civil society, voornamelijk naar voren gebracht door NGO’s, om zich meer bezig te houden met het beïnvloeden van beleidsvorming en samen te werken met de overheid. Overheden op lokaal, nationaal en mondiaal niveau moeten meer gaan samenwerken met groepen uit de civil society voor een juiste strategie en voor de operationele aspecten van beleidsvorming.
Dichter bij beleidsvorming
Non gouvernementele actoren zijn zo dichter in het centrum van de beleidsvorming gekomen. Dit geldt ook voor de private sector en organisaties uit de civil society. Governance houdt ook de privatisering van overheidsbedrijven in en het overnemen van overheidsfuncties door marktpartij en. De rol van de overheid is hiermee veranderd van een leverancier van diensten naar een faciliteerder van voorzieningen (Haughton & Counsell, 2004).
De definitie van governance komt er dus op neer dat er in samenwerking en in goede communicatie tussen staat, markt en civil society op verschillende niveaus van internationaal, nationaal, regionaal en gemeentelijk niveau besluiten worden gevormd, bestuurd, geïmplementeerd en geëvalueerd. Vóór de jaren zeventig werd dit begrip, net als corporate governance, nauwelijks gebruikt. Daarna is er veel literatuur verschenen waarin de veranderende rol van nationale regeringen ten opzichte van regionale en internationale overheden en van maatschappelijke organisaties, ondernemingen en burgers werd omschreven. Het begrip duidt op de verandering in machtsverhoudingen en bevoegdheden van de staat naar andere organisaties. Dit heeft onder andere te maken met de liberalisering en decentralisering van de politiek en samenleving (Schrijvers, 2004).
Governance: op alle niveaus
Zo is governance niet alleen de verantwoordelijkheid van overheidsorganen maar ook van particuliere ondernemingen en maatschappelijke organisaties op alle niveaus (de driehoek overheid, markt en civil society). In de moderne samenleving wordt namelijk door de bevolking verwacht dat er sprake is van een efficiënt bestuur; wat inhoudt dat er openheid, participatie, verantwoordingsplicht, doeltreffendheid en samenhang is (Europese Commissie, 2003). De Europese Commissie heeft een witboek opgesteld over de Europese governance. Daarin stelt zij voor om besluitvormingsprocessen opener te maken om de bevolking en organisaties meer te betrekken bij de totstandkoming van beleid. Zo wordt er beter ingespeeld op wat voor de bevolking van belang is. Dit biedt een mogelijkheid voor maatschappelijk verantwoorde ondernemingen en NGO’s om invloed uit te oefenen op de totstandkoming van beleid of om actief om te gaan met nieuw beleid met betrekking tot MVO- aspecten (Europese Commissie, 2001).
Door: Jan Jonker
Bron: Inleiding in maatschappelijk Verantwoord en duurzaam ondernemen
