Platformen zijn de nieuwe innovatiestrategie

10 vuistregels voor een (economisch) succesvol platform.

De samenleving en het bedrijfsleven krijgen steeds meer te maken met digitalisering en technologische ontwikkelingen op basis van internettoepassingen en gentechnologie. Deze nieuwe wereldwijde innovatiedynamiek zet businessmodellen maar ook machtsverhoudingen en de verdeling van inkomen en werk op zijn kop. Platformen spelen hierbij een belangrijke rol. In het onlangs verschenen boek De kracht van platformen beschrijven de auteurs onder hoofdredactie van Maurits Kreijveld de impact van deze ontwikkelingen op bedrijven, overheden, politiek en samenleving. Ook geeft hij vuistregels voor een succesvol platform en formuleert hij aanbevelingen voor de overheid voor regulering en stimulering van platformen. Maurits Kreijveld is futuroloog en richt zich op het snijvlak van innovatie, cocreatie, nieuwe technologie en social media. Eerder scheef hij de boeken Samen Slimmer (2012) over de maatschappelijke implicaties van de ‘wisdom of crowds’ en Veel gekwetter, weinig wol (2011) over het gebruik van sociale media door overheden, politici en burgers. Bij het Rathenau Instituut was hij projectleider van het project ‘Platformen voor Innovatie’ waaruit het nieuwe boek is voortgekomen. In dit boek brengen de auteurs de impact van digitale innovaties in kaart en bekijken daarbij aan de hand van voorbeelden de domeinen ICT, zorg (sensoren en domotica), maakindustrie, financiering (crowdfunding) en aardappelteelt (gentechnologie). Nieuwe digitale ecosystemen maken nieuwe samenwerkingsverbanden mogelijk maar veranderen ook concurrentieverhoudingen. Waardeketens fragmenteren en aanbieders kunnen elkaars markten betreden al dan niet in cocreatie. Kosten, risico’s en competenties kunnen worden gedeeld, vraag en aanbod bij elkaar gebracht en door gestandaardiseerde bouwstenen ontstaan nieuwe schaalvoordelen. Platformen zijn de dragers van innovatie in ecosystemen, gemeenschappen van samenwerkende en concurrerende innoverende partijen. Ze kunnen open (open source, common creatives) of gesloten zijn (leden).

Regulering

Het gevolg is dat markten convergeren waardoor nieuwe dilemma’s ontstaan als hier maatschappelijke domeinen als bijvoorbeeld zorg of veiligheid bij betrokken zijn. Want wanneer is er sprake van een machtsmonopolie als diensten in een platform zo vervlochten zijn dat grenzen moeilijk te trekken zijn? Dat is de uitdaging waar de overheid voor staat. Een voorbeeld hiervan is dat Microsoft in Europa door de politiek verplicht werd om bepaalde diensten te ontvlechten (automatisch eigen diensten installeren). Regulering wordt urgenter naarmate platformen steeds meer functies bundelen en zich ontwikkelen tot onmisbare diensten in functie van publieke belangen. Dat zal steeds vaker gebeuren door cocreatie, globalisering en liberalisering. Kreijveld c.s. formuleerden 10 richtlijnen voor overheden om platformen te reguleren en stimuleren.

Richtlijnen voor platformen  voor overheden

1. Moeding bedrijven aan: stel diensten open en coördineer via platformen.
2. Stimuleer standaarden: Neem het initiatief voor een standaard om versnippering tegen te gaan en bereik van netwerken te vergroten.
3. Word zelf een platform en stimuleer zo innovatie.
4. Handel bij aanbestedingen als platform: stel specificaties op in plaats van te kiezen voor specifieke producten.
5. Kies voor open source als alternatieve gesloten platformen in buitenlandse handen zijn. Zo krijgen nationale aanbieders ook een kans om toepassingen te ontwikkelen.
6. Investeer in innovaties en creëer zo invloed op voorwaarden en toegankelijkheid.
7. Wees extra kritisch bij bedrijfsovernames en fusies en stel aanvullende voorwaarden ten aanzien van fuserende platformen.
8. Durf platformen open te breken, bijvoorbeeld door middel van licenties.
9. Durf producten en diensten op te splitsen, eventueel door gedwongen ontbundeling.
10. Zorg voor toegang in intellectueel eigendomsrecht.

De grootste uitdaging van een platform is het op gang brengen van gebruik door het bieden van een hoge gebruikerservaring en het vergemakkelijken van sociaal delen. Op het transactiepunt waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten op zo’n platform zit de meeste waarde (verkoop, data, kennis delen en productontwikkeling/cocreatie). Daarom positioneren veel platformleiders zichzelf op dit punt als dè site of marktplaats voor… of hèt netwerk voor… Via apps kunnen aanvullende diensten worden ontwikkeld op mobiele apparaten. Veelgebruikte platformen kunnen zich ontwikkelen tot ‘standaard’ (zoals Google). De drempel om over te stappen of compatibiliteit worden steeds problematischer. Er treedt niet alleen convergentie op tussen diensten maar ook binnen de keten tussen ontwikkelen, produceren en distribueren.

10 vuistregels voor een (economisch) succesvol platform:

1. Open je product of dienst: maak geen producten maar wees een platform. Stel dit open voor derden om innovatie te versnellen.
2. Zorg voor schaalgrootte door samen te werken met de juiste partners.
3. Koester ontwikkelaars en partners door omzetmogelijkheden en leadgeneratie te creëeren.
4. Houd het platform vitaal: zorg voor standaardisatie, nieuwe functionaliteiten en interactie.
5. Toon leiderschap en neem verantwoordelijkheid: stel een overlegstructuur en geschillencommissie in.
6. Deel informatie en data met je partners.
7. Koester gebruikers en consumenten: altijd vanuit hen denken, meerwaarde bieden, eenvoud en gemak, sociaal deelbaar.
8. Stimuleer gebruik: zorg voor inbedding in processen en diensten, wees de standaard, zorg voor sponsoring, zorg voor gratis weggevers en beloon gebruik.
9. Bewaak kwaliteit: werk met sjablonen, aanbevelingen, kwaliteitsbewaking en reputatiemanagement.
10. Evalueer en evolueer: vraag voortdurend om feedback en betrek gebruikers bij ontwikkeling. Tast voortdurend af of het platform meer open of gesloten moet worden. Verbreed je platform naar nieuwe markten.

Bron: De kracht van platformen door Maurits Kreijveld e.a.

Het boek: De Kracht van Platformen

In De kracht van platformen geven futuroloog Maurits Kreijveld en zijn medeauteurs nieuwe, spannende inzichten in de op platformen gebaseerde innovatiestrategieën van succesvolle bedrijven. Daarbij worden markten bekeken die al te maken hebben gekregen met de disruptieve invloed van platformen, en sectoren die hier in de nabije toekomst mee te maken gaan krijgen, zoals de zorg, de maakindustrie, de landbouw en de banken. U leert hoe u zelf een goede platformaanbieder kunt worden en kunt profiteren van de platformen die door anderen zijn opgestart.

• Meer informatie over De Kracht van Platformen >>>