‘Het enige kompas dat je hebt, zit in jezelf’

De uitnodiging is om eerst in jezelf te kruipen en naar jezelf te luisteren voordat je met veranderingen bezig gaat.

Terwijl buiten de gure herfst gierde werden de aanwezigen tijdens de derde ELLLA-masteravond van dit jaar geestelijk opgefrist. Jan van Ginkel en Frans Verhaaren – auteurs van het boek Werken aan de wakkere stad – wierpen met een prikkelend betoog helder licht op bestaand en veranderend leiderschap. Over kwetsbaarheid en participatie in een veranderende wereld met niet te duiden werkelijkheden. ‘Het gaat niet meer om het beste antwoord. Het enige interessante is een goede vraag te stellen.’ Genoeg stof tot denken en dito voer om nog eens over na te praten, want zeker Jan van Ginkel had uitgepakt met een verrassend gedachtegoed over langzaam leiderschap in een politieke organisatie. ‘Ik hoop dat ik nog eens de moed heb om op mijn eigen werk op de grond te gaan zitten en alleen maar om me heen te kijken. Naar wie er allemaal langs loopt en naar wat er allemaal speelt en gebeurt. En dan ben ik dus heel hard aan het werk.’

Persoonlijke ontwikkeling

Na de eerste verwonderde blikken gepareerd te hebben ging Van Ginkel, werkzaam als gemeentesecretaris en algemeen directeur van de gemeente Schiedam, onverdroten verder. ‘Kwetsbaarheid is geen vanzelfsprekend thema in het bedrijfsleven, maar wie uitgaat van gemeenschapskracht moet zich ook in die gemeenschap en haar problematiek kunnen verplaatsen. En dat is terug te leiden naar het individu, tot op de bezoekers van de masteravond aan toe. Ik wil eigenlijk alleen maar zeggen dat ik je hierbij uitnodig om te werken aan je persoonlijke ontwikkeling. Het is heel belangrijk om te weten wat er in jouw rugzakje zit. Als je een leidinggevende functie hebt, ben jij veelal het plafond voor de medewerkers in hun ontwikkeling. Jij kunt ze in hun ontwikkeling vaak niet verder begeleiden dan je jezelf hebt ontwikkeld.’

Participatiesamenleving

Langzaam leiderschap; een gebalanceerde, passieve maar tegelijk betrokken manier van hervormen. Frans Verhaaren, met wie Van Ginkel samen het boek Werken aan de wakkere stad schreef, lichtte de participatiesamenleving als volgt uit. ‘Het enige kompas dat je hebt, zit in jezelf. Je eigen verlangen om echt van betekenis te zijn en een bijdrage te leveren. De uitnodiging is om eerst in jezelf te kruipen en naar jezelf te luisteren voordat je met veranderingen bezig gaat.’ Nieuw leiderschap valt volgens hem samen met zicht hebben op waar we vandaan komen en met welke patronen we rekening dienen te houden. De vraag ‘Wat is hier gaande?’ is hierbij helpend. Met deze vraag kijk je naar onderliggende patronen in je organisatie, je branche of de samenleving. Door de vraag ‘Wat is er aan de hand?’ te stellen komen juist problemen boven drijven en ben je bezig het verleden te managen. En dat is zelden nuttig. Een andere krachtige, toekomstgerichte vraag is ‘Wat dient zich aan?’. Een derde vraag gaat over je binnenkant: ‘Wat is mijn verlangen?’ Het advies van Van Ginkel is te werken met drie O’s als je bijdraagt aan een wakkere stad: stel het organiseerproces centraal (in plaats van de organisatie), stel de opgave centraal en handel organisch. Lees het hele verslag van Tim Berghuis van de derde ELLA-masteravond met Jan van Ginkel en Frans Verhaaren, 15 oktober 2015, ditmaal georganiseerd in samenwerking met Rabobank IJsseldelta.