‘Veranderen lukt niet, er is teveel weerstand’, stamelt een verontruste manager op de parkeerplaats tegen zijn collega. ‘Daarbinnen begrijpen ze het niet, terwijl ik het al zo vaak heb uitgelegd.’ Is deze ze-willen-niet-houding voor u herkenbaar?
Verandering is onlosmakelijk verbonden met weerstand. De meeste mensen hebben moeite met veranderingen, in hun privéleven en op het werk. Daar is weinig aan te veranderen, dat is nu eenmaal zo – enige achterdocht is misschien wel een gezonde overlevingsreactie. De zonnige kant is dat er ook altijd oplossingen zijn voor weerstand.
De volgende keer dat uw collega komt met het weerstand-verwijt, reageer dan met: ‘leg uit’. Weerstand tegen veranderingen bevat belangrijke informatie voor leidinggevenden. Verandering kent namelijk een grote individuele, psychologische component. Weerstand kan tientallen oorzaken hebben. Er kunnen emotionele redenen spelen: bedreiging van positie, angst voor incompetentie, gebrek aan invloed of een persoonlijke agenda. Evenals, rationele redenen: oneens zijn, ambiguïteit, onvoldoende visie, gebrek aan legitimatie van verandering.
Weerstand is te voorkomen of weg te nemen, als je de oorzaken ervan achterhaalt. Het actualiteitenprogramma Een Vandaag liet op 3 januari daarvan een prachtig voorbeeld zien.
Kennismaken in Libanon
Sceptische burgers waren gekant tegen de opvang van vluchtelingen in hun gemeente Brunssum. Protesten ten spijt, de opvang in de vleugel van een voormalig ziekenhuis komt er toch. Burgemeester Luc Winants, geschrokken van de protestleuzen op de muren van de beoogde opvanglocatie, wilde de bron van de weerstand achterhalen. Waarom waren de burgers tegen de onbekende vluchtelingen?
Om het draagvlak voor de komst van de noodopvang te vergroten, nam Winants een bijzonder besluit. De burgemeester nam inwoners van Brunssum mee naar Libanon. Daar zagen de inwoners hoe het ook kan. De Libanezen vingen Syrische vluchtelingen op, zonder te blikken, te blozen of te protesteren. En wat bleek: veruit de meeste vluchtelingen hadden de sleutels van hun (soms al kapotgeschoten) huis nog in hun zak. Want als de oorlog voorbij is, dan willen ze naar huis.
Bij terugkomst in Brunssum verandert het antisentiment. De Syrische vluchtelingen werden geaccepteerd, maar de onvrede bleef. Onvrede over de niet-gehoorde burger en de afstand tussen bevolking en politiek. In de gesprekken met bewoners constateerde Winants een gevoel van verweesd-zijn. ‘De overheid heeft ons laten stikken. … Hoe zit het met de woning van mijn dochter? Die krijgt er maar geen. En hoe zit het met de zorg die ik vraag?’, aldus Winants tegen Een Vandaag.
Wat zit er achter?
Dit voorbeeld laat zien dat er redenen zijn voor de tegenstribbelingen. Waar de symptomen van die weerstand zich richten op de vluchtelingenopvang, blijkt de oorzaak dieper en op een ander vlak te liggen. Binnen organisaties uit de tegenstand zich in: tijd kopen, saboteren, klagen, terugtrekken, negeren, alles bediscussiëren. Maar wat zit daarachter?
Wees voorzichtig met het gebruik van het woord weerstand. Veelvuldig gebruik ervan kan de indruk wekken dat weerstand een eigenschap van mensen is. Dat weerstand hetgeen is dat opgelost moet worden. Terwijl het gaat om wat daarachter zit. Is iemand bang zijn baan te verliezen? Wil iemand graag zijn eigen ideeën inbrengen? Of begrijpt iemand de reden van de verandering simpelweg niet?
Weerstand is te voorkomen of weg te nemen. Zolang je maar zoekt naar de achterliggende redenen.
Door: Hans van Emmerik
