De wereld is niet overzichtelijk meer, chaotisch zelfs soms. In die wereld werkt lineair, planmatig veranderen niet meer. Jaap Boonstra biedt met zijn spelmodel een nieuwe aanpak om houvast te houden in een sterk veranderende wereld. Hij doet dat in zijn boek Veranderen als samenspel, maar inmiddels is er ook een webinar geweest over het onderwerp. ‘Veranderen is een lemniscaat; het houdt nooit op.’
Tijdens het webinar van 25 september over verandermanagement anno 2018, kwam Jaap Boonstra met een sprekend voorbeeld. Vroeger had je de PTT en was het volstrekt helder hoe communicatie verliep. In de nieuwe wereld heb je heel veel speler op de telecommarkt en is het aantal gebruikers ontelbaar. En de implicaties gaan ver. Boonstra: ‘Een elektrische rolstoel kan op drift raken door een etherpiraat in de buurt.’ En ziekenhuizen bieden e-health toepassingen op basis van techniek, en heel veel spelers maken daar gebruik van. Wat als het niet werkt? Boonstra: ‘Telecom is een eerste levensbehoefte geworden. 24 uur per dag. Als het niet werkt, zijn de gevolgen enorm.’ En dus moet je dat speelveld goed in kaart brengen. Dat kan het spelmodel.Dynamisch en chaotisch
In het webinar haalt Boonstra het telecomvoorbeeld aan in relatie tot het Agentschap Telecom. Voor die organisatie bracht Boonstra in kaart welke spelers er allemaal actief zijn, maar ook wat ambities zijn, wat veranderideeën zijn en welke beleving er bij de diverse actoren is. Hij doet dat op basis van het door hem ontwikkelde spelmodel. Boonstra vindt het een mooie metafoor. ‘Bij spelen denk ik aan kinderen op het strand. Ze maken hun eigen spel en veranderen steeds de regels. Zo gaat het ook in de huidige tijd. Was het leven vroeger planbaar en overzichtelijk, het is verworden tot een dynamische en soms zelfs chaotische wereld. Kon je vroeger nog wegkomen met een lineaire aanpak waar het veranderen betreft, nu heb je een veel bredere scoop nodig. Ik probeer dat te duiden met het spelmodel. Dat kun je doen met telecom, maar ook voor de aanpak van kinderen met obesitas in Amsterdam. Ook daar zijn heel veel partijen actief. Het spelmodel is op veel plekken inzetbaar.’ Spelen associeert Boonstra met plezier. ‘Veranderen moet plezier doen, het gaat niet om winnen en verliezen.’Spelmodel
In het webinar is goed te zien hoe dat spelmodel van Boonstra er visueel uitziet. Eerst is er een totaal speelveld. Welke krachten zijn actief? Dan komen de spelers: met wie hebben we allemaal te maken? Vervolgens komen de spelambitie (wat willen we?), de spelpatronen, het spelidee, de spelvormen, de spelbeleving en de spelverdeling. Boonstra legt in het webinar uit dat het werkt als een lemniscaat: ‘Het is een constante doordraaiende beweging.’ In het hart staat het spelidee. Dat heeft alles te maken met veranderen en een veranderaanpak. In het spelidee-domein bepaal je welke veranderinstrumenten en welke strategie je inzet. Boonstra: ‘Van een machtsstrategie en een planmatige strategie tot een leerstrategie of een dialoogstrategie. Ik vind – in tegenstelling tot andere veranderkundigen – dat je al die strategieën kunt combineren. Ik speel met kleuren’, daarmee verwijzend naar Vermaak en De Caluwé. In het webinar noemt hij ook woningcorporatie Rochdale als voorbeeld. ‘Daar was eerst macht nodig, toen ratio en vervolgens een dialoog wat betreft veranderaanpak.’ In al dit soort gevallen is het goed om het spelmodel erbij te halen om zo alle relevante facetten van verandering goed in kaart te brengen. Boonstra zegt over zijn model: ‘Het spelmodel gaat over het maken van een context voor veranderen en impact hebben om gewenste veranderingen te realiseren. Bij het maken van context is het de bedoeling dat je als speler genoeg begrijpt van het speelveld, de spelambitie, de spelers en de onderliggende spelpatronen. Vanuit begrip van de situatie is het de kunst tot een weloverwogen spelidee te komen voor de verandering. De kern is dat je samen met anderen een veranderaanpak beredeneert en een context schept om concreet aan de slag te gaan.’Polls
Tijdens het webinar kwamen ook vragen van kijkers voorbij en waren er tussentijdse ‘polls’. Van een poll schrok Boonstra behoorlijk. Bijna de helft van alle bezoekers aan het webinar vond dat hiërarchie de meest dominante cultuur is in hun eigen organisatie. ‘We hebben dus nog wel een weg te gaan’, aldus Boonstra in reactie op die poll. Zelf schreef hij een blog over de uitkomsten van het webinar en beantwoordde ook vragen van deelnemers. Verder wees Boonstra in het webinar ook nog op een overzicht van vijftig veranderinstrumenten die bruikbaar zijn.
Boonstra tot slot: ‘Ik word moe van de bestaande verandertaal. Ik wil het niet meer hebben over interventie, maar praat liever over beleving en ondersteunende acties. Het is tijd voor een andere taal.’ En een ander model: het spelmodel.
- Je kunt het webinar hier gratis terugkijken >>>
- Bekijk ook de PDF met de tijdens het seminar gebruikte sheets >>>
