De ‘escape room’ kennen velen als een ludieke activiteit, waarin je met vrienden of collega’s zo snel mogelijk de code probeert te kraken om te kunnen ontsnappen. Het Spaarne Gasthuis ontwikkelde een escape room als innovatieve manier van leren over veiligheid in het ziekenhuis. Het werd een daverend succes.
De aanleiding voor het ontwikkelen van de escape room was de veiligheidsweek in 2016. Om de noodzakelijke kennis en vaardigheden op het gebied van veiligheid bij álle medewerkers in het ziekenhuis te testen en over het voetlicht te brengen, organiseert het Spaarne Gasthuis jaarlijks een veiligheidsweek. Cuun de Jong, coördinator veiligheidstrainingen, kwam op het idee een escape room te ontwikkelen. ‘Een team van maximaal zes medewerkers uit het ziekenhuis gaat in de escape room opdrachten doen en vragen beantwoorden over bijvoorbeeld reanimatie, gevaarlijke stoffen en het ontruimingsplan. Ook is er een ‘patiënt’ en een familielid in de ruimte. Uiteindelijk doel is de code te kraken zodat ze uit de escape room kunnen ontsnappen. Daar hebben ze maximaal een half uur de tijd voor.’ De ‘patiënt’ in de escape room is een aangeklede pop. Daarnaast zit een ‘levend’ familielid die de rol heeft om ‘te sturen, te storen en te observeren’. Die rol wordt vaak gespeeld door iemand van de Academie. Onderwijsadviseur Priscilla Verwoert vertelt: ‘De escape room is heel realistisch en herkenbaar voor ons ziekenhuis, maar er gebeuren ook onverwachte dingen. Dat is de bedoeling, want bij een calamiteit weet je ook niet wat je te wachten staat, dan moet je ook improviseren, samen oplossingen vinden en weten wat de procedures zijn in het ziekenhuis. Daarnaast is het omgaan met bezorgde of angstige personen een belangrijk onderdeel va de escape room, ook daar kun je mee te maken krijgen tijdens een calamiteit.Evaluatie is goud waard
Na het spel in de escape room vindt er een debriefing plaats van een half uur. De zes deelnemers gaan letterlijk naar een andere ruimte om te ontladen. Cuun de Jong begeleidt regelmatig deze debriefings: ‘We bespreken wat er gebeurd is in de escape room en hoe iedereen dat heeft ervaren, hoe hij zijn rol heeft gepakt – of niet. En hoe de communicatie en de samenwerking onderling is gegaan. Tijdens de debriefing reflecteren we op wat er is geleerd.’Mensen vinden het spel in de escape room enorm leuk, maar het proces daarna, waarin we alle aspecten en opdrachten bespreken, is eigenlijk het belangrijkste.Die evaluatie is goud waard, zegt Verwoert. ‘Het spel in de escape room vinden de deelnemers enorm leuk om te doen, ze komen er springend van enthousiasme uit. Maar het proces daarna, waarin we alle aspecten en opdrachten bespreken, is eigenlijk het belangrijkste. Je gaat als groep, met mensen die je niet of nauwelijks kent, de escape room in en doet allerlei opdrachten. Maar dat is niet alles. Wat er ook in zit zijn dingen als: luister je naar elkaar, neemt iemand de leiding, soms is het antwoord al een paar keer gezegd maar door iemand die niet gehoord wordt, soms ben je verrast door hoeveel kennis iemand heeft. En de deelnemers zelf komen er tijdens het spel achter dat ze bepaalde dingen niet weten. Pas op het moment dat je je bewust wordt van wat je niet weet, dan ga je er iets aan doen.’ ‘Wat je soms in hele trainingsdagen niet naar boven haalt, lukt hier in een half uur’, voegt De Jong toe. ‘Als ik in een reguliere training over niet-wenselijk gedrag praat, dan herkennen mensen dat vooral bij een ander. Ze zeggen bijna nooit: dat doe ik zelf ook wel eens. En nu, vaak nog voordat ze de drempel over gaan voor de debriefing, reflecteren ze al op hun eigen gedrag. Ze zeggen dingen als: ‘Ik wist echt niet hoe ik daarmee om moest gaan’, of: ‘Wat was ik blij dat jij de coördinatie op je nam’. Ook elkaar complimenten geven, dat gebeurt na de escape room heel spontaan, binnen een half uur.’
De teams
De groepen die aan de escape room deelnemen zijn heel divers. Inschrijven kan individueel, maar ook als team of afdeling. En altijd op vrijwillige basis, zegt De Jong: ‘Het is niet verplicht, dat past niet binnen onze visie op leren. We willen liever dat mensen ‘aanhaken’ dan ‘afvinken’. Voor teams die zich bewust samen opgeven, kan de escape room heel verrijkend zijn. Er komen dan issues naar boven die heel specifiek bij dat team spelen. Dat komt in een escape room onherroepelijk naar boven, meer dan je in een reguliere training in zo korte tijd zou kunnen bereiken.’Deelname aan de escape room is niet verplicht, dat past niet binnen onze visie op leren. We willen liever dat mensen ‘aanhaken’ dan ‘afvinken’.De diversiteit van de teams van zes personen maakt de escape room zo krachtig, meent Verwoert: ‘Medewerkers uit het hele ziekenhuis, van schoonmaker tot directeur, kunnen bij elkaar in een team terechtkomen. Want in het echte leven, en zeker bij een calamiteit, ben je ook niet alleen maar met collega-verpleegkundigen. Dat multidisciplinaire leren met elkaar maakt de escape room zo uniek.’ Niet alleen individuen en teams halen er veel uit, ook het ziekenhuis als organisatie heeft veel geleerd van de escape room. De Jong: ‘We kwamen er bijvoorbeeld achter dat ons algemene nummer beveiliging geen handig nummer was, dat onthoud je niet zo makkelijk waardoor mensen onnodig het noodnummer gingen bellen. Dat hebben we nu aangepast.’
